ਅਕਬਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦੀ (1846-1921) ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ

ਅਕਬਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦੀ (1846-1921) ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ

ਦੁਨੀਆ ਮੇ ਹੂੰ, ਦੁਨੀਆ ਕਾ ਤਲਬਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੇ ਗੁਜ਼ਰਾ ਹੂੰ, ਖਰੀਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ।

ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੂੰ, ਮਗਰ ਜੀਸਤ ਕੀ ਲੱਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਬਾਕੀ
ਹਰਚੰਦ ਕਿ ਹੂੰ ਹੋਸ਼ ਮੇ, ਹੋਸ਼ਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ।

ਵੋ ਗੁਲ ਹੂੰ, ਖ਼ਿਜ਼ਾਂ ਨੇ ਜਿਸੇ ਬਰਬਾਦ ਕੀਆ ਹੈ
ਉਲਝੂੰ ਕਿਸੀ ਦਾਮਨ ਸੇ, ਮੈਂ ਵੋ ਖ਼ਾਰ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ।

ਯਾ ਰੱਬ ਮੁਝੇ ਮਹਿਫੂਜ਼ ਰਖ ਉਸ ਬੁੱਤ ਕੇ ਸਿਤਮ ਸੇ
ਮੈਂ ਉਸ ਕੀ ਇਨਾਇਤ ਕਾ ਤਲਬਗਾਰ ਨਹੀਂ ਹੂੰ ।
-----------------
ਜਹਾਂ ਮੇ ਹਾਲ ਮੇਰਾ ਇਸ ਕਦਰ ਜ਼ਬੂਨ ਹੂਆ ।
ਕਿ ਮੁਝ ਕੋ ਦੇਖ ਕੇ ਬਿਸਮਿਲ ਕੋ ਭੀ ਸਕੂਨ ਹੂਆ ।

ਗਰੀਬ ਦਿਲ ਨੇ ਬਹੁਤ ਆਰਜ਼ੂਏਂ ਪੈਦਾ ਕੀਂ
ਮਗਰ ਨਸੀਬ ਕਾ ਲਿੱਖਾ, ਕਿ ਸਬ ਕਾ ਖੂਨ ਹੂਆ ।
----------------
ਦਿਲ ਮੇਰਾ ਜਿਸ ਸੇ ਬਹਿਲਤਾ, ਕੋਈ ਐਸਾ ਨਾ ਮਿਲਾ ।
ਬੁੱਤ ਕੇ ਬੰਦੇ ਤੋ ਮਿਲੇ, ਅੱਲਾਹ ਕਾ ਬੰਦਾ ਨਾ ਮਿਲਾ ।
----------
ਹਰ ਕਦਮ ਕਹਿਤਾ ਹੈ, ਤੂ ਆਤਾ ਹੈ ਜਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ।
ਮੰਜ਼ਿਲੇ -ਹਸਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਦਿਲ ਲਗਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ।
---------
ਉਨ੍ਹੇ ਸ਼ੌਕ-ਏ-ਇਬਾਦਤ ਭੀ ਹੈ, ਔਰ ਗਾਣੇ ਕੀ ਆਦਤ ਭੀ
ਨਿਕਲਤੀ ਹੈ ਦੁਆਏਂ ਉਨ ਕੇ ਮੂੰਹ ਸੇ ਠੁਮਰੀਆਂ ਹੋ ਕਰ ।
--------
ਜਾਨ ਹੀ ਲੇਨੇ ਕੀ ਹਿਕਮਤ ਮੇ ਤਰੱਕੀ ਦੇਖੀ
ਮੌਤ ਕਾ ਰੋਕਨੇ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਪੈਦਾ ਨਾ ਹੂਆ ।

ਉਸ ਕੀ ਬੇਟੀ ਨੇ ਉਠਾ ਰੱਖੀ ਹੈ ਦੁਨੀਆ ਸਰ ਪਰ
ਖ਼ੈਰੀਅਤ ਗੁਜ਼ਰੀ ਕਿ ਅੰਗੂਰ ਕੇ ਬੇਟਾ ਨ ਹੂਆ ।
-----------
ਹੰਗਾਮਾ ਹੈ ਕਿਉਂ ਬਰਪਾ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਸੀ ਜੋ ਪੀ ਲੀ ਹੈ ।
ਡਾਕਾ ਤੋ ਨਹੀਂ ਡਾਲਾ, ਚੋਰੀ ਤੋ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੈ ।

ਨਾਤਜਰੁਬਾਕਾਰੀ ਸੇ ਵਾਇਜ਼ ਕੀ ਯੇ ਬਾਤੇਂ ਹੈਂ
ਇਸ ਰੰਗ ਕੋ ਕਿਆ ਜਾਨੇ, ਪੂਛੋ ਤੋ ਕਭੀ ਪੀ ਹੈ ?

ਉਸ ਮੈਅ ਸੇ ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਦਿਲ ਜਿਸ ਸੇ ਹੈ ਬੇਗਾਨਾ
ਮਕਸੂਦ ਹੈ ਉਸ ਮੈਅ ਸੇ, ਦਿਲ ਹੀ ਮੇ ਜੋ ਖਿਚਤੀ ਹੈ ।

ਹਰ ਜ਼ੱਰਾ ਚਮਕਤਾ ਹੈ, ਅਨਵਾਰੇ-ਇਲਾਹੀ ਸੇ
ਹਰ ਸਾਂਸ ਯੇ ਕਹਿਤੀ ਹੈ, ਕਿ ਹਮ ਹੈਂ ਤੋ ਖ਼ੁਦਾ ਭੀ ਹੈ ।

ਸੂਰਜ ਮੇ ਲਗੇ ਧੱਬਾ, ਫ਼ਿਤਰਤ ਕੇ ਕਰਿਸ਼ਮੇ ਹੈਂ
ਬੁੱਤ ਹਮ ਕੋ ਕਹੇਂ ਕਾਫ਼ਿਰ, ਅੱਲਾਹ ਕੀ ਮਰਜ਼ੀ ਹੈ ।

----- ਅਕਬਰ ਇਲਾਹਾਬਾਦੀ